Ένα ταξίδι επιστροφής στα σύνορα της Ε.Ε., εκεί που έναν χρόνο πριν πολλοί άνθρωποι χάσαν τους αγαπημένους τους.

Επέστρεψαν στα Κύθηρα με την επιθυμία να ευχαριστήσουν τους κατοίκους της τοπικής κοινωνίας που τους διέσωσαν. Σε αυτό το ταξίδι συναντήθηκε μια ομάδα επιζώντων του ναυαγίου που όπως και οι υπόλοιποι-ες από τους συνολικά 80 διασωθέντες-είσες θα είχαν χάσει τη ζωή τους, αν δεν υπήρχε η παρέμβαση των κατοίκων των Κυθήρων. Οργάνωσαν μια εκδήλωση μνήμης στην παραλία του Διακοφτίου, τον τόπο της τραγωδίας της νύχτας της 5ης Οκτωβρίου, η οποία θα μείνει σε όλους-ες αξέχαστη.

“Η 5η Οκτωβρίου παραμένει ανεξίτηλη στη μνήμη όλων μας. Τη νύχτα εκείνη ναυάγησαν δύο σκάφη στις ελληνικές ακτές, το ένα από αυτά στα Κύθηρα. Οι άνθρωποι που επέβαιναν σε αυτά είχαν διαφύγει από τον πόλεμο και τον τρόμο, γεμάτοι λαχτάρα για ένα ασφαλές μέλλον.
Στο σημείο που βρισκόμαστε, πολύ κοντά στο λιμάνι, η βάρκα έπεσε πάνω στα βράχια. Είχε τρικυμία, τα κύματα ήταν πολύ μεγάλα και ήταν νύχτα.

Πολλοί κάτοικοι του νησιού που έμαθαν για το ναυάγιο έτρεξαν για να βοηθήσουν στη διάσωση των ανθρώπων, με κάθε δυνατό μέσο. Χάρη στις προσπάθειές τους διασώθηκαν 80 άνθρωποι. Αλλά δυστυχώς τουλάχιστον 15 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εκείνη τη νύχτα.
Όταν έγινε γνωστή η τραγωδία, συγγενείς των ναυαγών που μπορούσαν να ταξιδέψουν, ήρθαν στα Κύθηρα όσο πιο γρήγορα μπορούσαν. Μέσα στο σοκ και την απώλεια συναντήθηκαν επιζώντες και συγγενείς, αλλά και η πρωτοβουλία αλληλεγγύης και οι άνθρωποι που είχαν σπεύσει να βοηθήσουν.
Κάποιοι από τους πνιγμένους εντοπίστηκαν, ταυτοποιήθηκαν και θάφτηκαν, όμως άλλοι αγνοούνται μέχρι και σήμερα. Οι επιζώντες και επιζώσες φιλοξενήθηκαν σε απάνθρωπα προσφυγικά στρατόπεδα και παλεύουν για τα χαρτιά και την άδεια παραμονής τους, για μια ασφαλή ζωή.
Από τον Οκτώβριο του 2022, εμείς, ορισμένες από τους επιζώντες και συγγενείς, διατηρήσαμε την επαφή μας. Τον Μάρτιο του 2023, διοργανώσαμε στην Ερφούρτη της Γερμανίας μια βραδιά με τίτλο “Μια θάλασσα γεμάτη δάκρυα” και θυμηθήκαμε όσα συνέβησαν εδώ. Περισσότεροι από 200 άνθρωποι δημιουργήσαμε έναν χώρο να χωρέσει τη θλίψη, τον πόνο και τη μνήμη, αλλά και το θάρρος και την ελπίδα. Μπορέσαμε να νιώσουμε την παρουσία εκείνων που δεν είναι πια μαζί μας. Μέσα σε αυτή τη συγκινητική ατμόσφαιρα διαμορφώθηκε και η ιδέα να επιστρέψουμε στα Κύθηρα.
Έτσι, σήμερα συγκεντρωθήκαμε εδώ στα Κύθηρα όλοι μαζί. Θρηνούμε και μνημονεύουμε τους νεκρούς και τις νεκρές. Κρατάμε ζωντανή τη μνήμη των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους στη θάλασσα.
Ερχόμαστε επίσης με οργή για τα ευρωπαϊκά σύνορα που τους σκότωσαν. Ερχόμαστε με την επιθυμία να χτίσουμε ένα άλλο μέλλον με αλληλεγγύη και χωρίς σύνορα. Αυτή είναι η δική μας αντίσταση.”

Με αυτά τα λόγια άνοιξαν την εκδήλωση μνήμης ο Σούγια και η Σουλτάνα και μίλησαν για το πώς βρεθήκαμε όλοι-ες μαζί και προλόγισαν τις ομιλίες των επιζώντων και των μελών των οικογενειών τους.
Πρώτη πήρε το λόγο η Κατίζα, η οποία έχασε εκείνη τη νύχτα τον αγαπημένο της σύζυγο Αμντούλ Γουαζέ Αχμαντί. Είπε:

“Στέκομαι εδώ και θέλω να σας πω τόσα πολλά πράγματα. Αλλά τα κύματα πίσω μου με κάνουν να πονάω και δεν μπορώ να βρω τις λέξεις. Τα τελευταία λόγια του συζύγου μου ήταν: Ποιος θα μας σώσει εδώ; Εσείς ήρθατε και μας σώσατε με κίνδυνο της ζωής σας. Γι’ αυτό είμαστε εδώ για να σας ευχαριστήσουμε. Για να σας αγκαλιάσουμε. Είμαστε μια οικογένεια τώρα. Δεν θα σας ξεχάσουμε ποτέ. Σας ευχαριστούμε!”

Ο Ζαμίρ, που έχασε τη μητέρα, την αδελφή και τον αδελφό του, στάθηκε με την πλάτη στη θάλασσα, που έγινε ο τάφος τους:

“Έχασα ολόκληρη την οικογένειά μου εδώ, σε αυτή τη θάλασσα, αλλά εσείς με σώσατε. Ήθελα να σας ευχαριστήσω. Όταν φύγω από εδώ, θα σας αφήσω την οικογένειά μου εδώ, σας παρακαλώ να τους προσέχετε!”

Με τις σπαρακτικές δηλώσεις των επιζώντων και τους πάνω από 100 παραβρισκόμενους, που προσήλθαν για να θυμηθούν μαζί εκείνη τη νύχτα και να μνημονεύσουν τους νεκρούς και τις νεκρές και μέσα σε έντονη συγκίνηση ολοκληρώθηκε η εκδήλωση μνήμης της 5ης Οκτωβρίου του 2023.
Τις προηγούμενες ημέρες οι 25 άνθρωποι που επέστρεψαν στον τόπο του ναυαγίου, μεταξύ των οποίων ήταν 12 επιζώντες-ώσες και συγγενείς των αγνοουμένων καθώς και αλληλέγγυες-οι από το Αμβούργο, την Ερφούρτη, το Μόναχο, την Αθήνα και την Καλαμάτα, συνάντησαν και συζήτησαν με πολλούς και πολλές που είχαν συμμετάσχει στη διάσωση εκείνη τη νύχτα:
Ο Δημήτρης, ο οποίος οδήγησε τον γερανό του θείου του στην άκρη του γκρεμού και με αυτόν έσωσε την Καντίτζα, τον Χουσεΐν, τον Μάσι και πολλούς άλλους από βέβαιο θάνατο.
Ο Κώστας, που τραγούδησε το μοιρολόι με το κλαρίνο και τη νύχτα εκείνη μαζί με πολλούς άλλους ανέβασαν δεκάδες ανθρώπους από τον γκρεμό με σχοινιά, μόνο με τη δύναμη των χεριών και της θέλησής τους.
Ο αντιδήμαρχος και εθελοντής πυροσβέστης που με διακριτικότητα διευκόλυνε και επίλυε το καθετί.
Ο πυροσβέστης Σπύρος που μαζί με δύο συναδέλφους του έκανε με τον ιδιωτικό του εξοπλισμό κατάβαση στον επικίνδυνο γκρεμό για να δώσει οδηγίες στον κόσμο πώς να δεθεί με το σχοινί.
Πολλοί και πολλές πρόσφεραν τις επόμενες μέρες βοήθεια, μαγειρεύοντας, φέρνοντας ρούχα, επουλώνοντας πληγές, παρηγορώντας, συζητώντας. Και επίσης πολλοί-ες συγγενείς που ήρθαν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν από το εξωτερικό, όλοι μαζί σαν οικογένεια βοήθησαν και παρηγόρησαν τους-τις ναυαγούς και ανέλαβαν να λύσουν τα γραφειοκρατικά εμπόδια.
Στην εκδήλωση μνήμης ακούστηκε επίσης η φωνή πολλών επιζώντων και συγγενών που δεν είχαν έγγραφα να ταξιδέψουν μαζί μας. Κάποιοι είχαν γράψει τις δικές τους ομιλίες ή είχαν στείλει φωνητικά μηνύματα.
Μια ηλικιωμένη γυναίκα στα μαύρα καθιστή σε μια καρέκλα στην παραλία παρακολούθησε επί δύο ώρες με προσοχή όλες τις ομιλίες στα νταρί που μεταφράζονταν στα γερμανικά και στα ελληνικά. Τέσσερις αξιωματικοί της ακτοφυλακής, ένας ιερέας, ένας δάσκαλος με τους μικρούς του μαθητές, πολλοί από τους ανθρώπους που είχαν συμπαρασταθεί τις ημέρες εκείνες με ό,τι διέθεταν – όλοι-ες τους δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι οι άνθρωποι αυτοί είχαν επιστρέψει, είχαν τη δύναμη να επιστρέψουν και τους έβαλαν ακόμη περισσότερο μέσα στην καρδιά τους.
Την προηγούμενη μέρα, οι επιζώσες-ώντες είχαν προσκαλέσει όσες και όσους είχαν βοηθήσει στη διάσωση σε ένα αφγανικό γεύμα, που πραγματοποιήθηκε σε ένα όμορφο μέρος, μια ρεματιά, την πηγή του Αμίρ Αλή. Εκεί, σε έναν οικείο χώρο, πολλοί μπόρεσαν να αγκαλιαστούν για πρώτη φορά και να συζητήσουν. Πολλοί από τους ντόπιους είπαν ότι δε μιλάνε σε κανέναν για εκείνη τη νύχτα, δε θέλουν να επιβαρύνουν κανέναν από τις οικογένειές τους, αλλά οι εικόνες επανέρχονται συνεχώς μπροστά στα μάτια τους. Τώρα, με το ταξίδι αυτό, είχαν επιτέλους βρει ανθρώπους με τους οποίους μπορούσαν να μοιραστούν τις οδυνηρές εμπειρίες τους.
“Δεν βγάζω τα γυαλιά ηλίου μου και μπορείτε να καταλάβετε γιατί”, είπε ο Γιάννης.
Και ο άλλος Γιάννης, ο μάγειρας που, αφού πήρε μέρος στη διάσωση, άνοιξε την κουζίνα της ταβέρνας του και μαγείρεψε ό,τι είχε για να έχουν κάτι να φάνε οι επιζώντες, είπε κάποια στιγμή: “Η αλληλεγγύη είναι ένα μεγάλο τσουκάλι”.

Αυτούς που έχασαν τη ζωή τους σε αυτά τα σύνορα δεν θα τους ξεχάσουμε ποτέ.
Οι σκέψεις μας είναι με όλους εκείνους στη Λαμπεντούσα και σε όλα τα άλλα μέρη, όσους και όσες σκέφτονται τα αγαπημένα τους πρόσωπα που έχασαν τη ζωή τους σε αυτά τα δολοφονικά σύνορα. Σταματήσαμε για μια στιγμή και τώρα θα προχωρήσουμε ξανά όλοι μαζί. Για να γκρεμίσουμε τα σύνορα και να οικοδομήσουμε έναν διαφορετικό κόσμο φιλοξενίας και αλληλεγγύης.